Jaka jest mąka orkiszowa? Jej zastosowanie, efekty i przepisy

Mąka orkiszowa znowu staje się popularna i zaczyna być wykorzystywana. Jakie ma efekty dla ciała, zalety i wady, dowiesz się z artykułu. Podpowiemy ci także przepisy na mąkę orkiszową.

Czym jest mąka orkiszowa?

Były czasy, gdy mąka orkiszowa była nieodzownym składnikiem w każdej kuchni. Nasze babcie i prababcie używały jej zupełnie naturalnie. Z nadejściem mąki z “ekonomicznie korzystniejszej” pszenicy ozimej, ta orkiszowa zaczęła stopniowo znikać z kuchni, aż w końcu całkowicie zniknęła. Na szczęście nie na zawsze. W ostatnich latach pojawiła się ponownie i stopniowo odzyskuje swoje “miejsce na słońcu”.

Mąkę używa w swojej kuchni prawie każda gospodyni. Piecze się z niej chleb, bułki, ciasta, zagęszcza nią potrawy. Najbardziej znana jest klasyczna biała mąka pszenna, jednak wraz ze wzrostem zainteresowania zdrowym odżywianiem dziś wiemy, że biała mąka nie jest najlepszym wyborem dla naszego zdrowia. Można ją bardzo skutecznie zastąpić innymi rodzajami, które są korzystne dla naszego ciała. Jednym z nich jest mąka orkiszowa.

Rodzaje mąki orkiszowej

Najczęściej spotykamy się z następującymi rodzajami mąki orkiszowej:

• Pełnoziarnista mąka orkiszowa
• Gładka mąka orkiszowa
• Półgruba mąka orkiszowa
• Gruba mąka orkiszowa

Skąd pochodzi mąka orkiszowa?

Orkisz, którym określano pszenicę orkiszową, której łacińska nazwa to Triticum spelta. Literatura podaje, że ta odmiana była uprawiana już ponad 8000 lat temu w czasach starożytnego Egiptu. Piekło się z niej chleb, ciasta i różne placki, które dostarczały siłę i zdrowie. Do ich wypieku wystarczała wówczas tylko mąka orkiszowa, woda i sól.

Fakt, że ta mąka była bardzo cennym surowcem, podkreśla również fakt, że żołnierze starożytnego Rzymu zwykle otrzymywali ją jako część swojej pensji. Z późniejszym przybyciem pszenicy ozimej, która miała znacznie wyższe plony, uprawa i używanie mąki orkiszowej zanikało. Ostateczny zakaz jej uprawy nadszedł podczas II wojny światowej, gdy zaczęto na dużą skalę szlachetnić pszenicę ozimą na potrzeby odżywiania ludzkiego. Interwencje człowieka w naturę często są kontraproduktywne, co stało się również w przypadku klasycznej pszenicy, gdy jej nadmierna hodowla wywołała u wielu ludzi alergie na gluten i związane z nim problemy zdrowotne.

Czym jest orkisz?

Zastanawiasz się, z czego jest zrobiona mąka orkiszowa? Odpowiedź brzmi orkisz. To jeden z najstarszych rodzajów pszenicy, który ze wszystkich uprawianych obecnie zbóż ma najwyższą zawartość białka i błonnika. Pszenica orkiszowa różni się całkowicie swoimi właściwościami od wszystkich innych rodzajów pszenicy. Oprócz korzystnych efektów zdrowotnych dla ludzkiego ciała, jest również naturalnie odporna na szkodniki i choroby oraz rośnie tam, gdzie inne zboża nie rosną. Z tego powodu często uprawiana jest jako roślina ekologiczna.

Czy mąka orkiszowa zawiera gluten?

Należy zauważyć, że skoro w swojej istocie jest to rodzaj pszenicy, orkisz również zawiera gluten (35-40%). Jest jednak zwykle lepiej strawny i wiele osób z nietolerancją glutenu lepiej toleruje gluten z mąki orkiszowej. ALE UWAGA! Nietolerancja glutenu nie jest tym samym co celiakia. Osoby z celiakią niestety nie mogą jeść żadnego glutenu, w tym także tego zawartego w mące orkiszowej!

Mąka orkiszowa vs. mąka pszenna

Ciasto z mąki orkiszowej jest ciemniejsze niż z białej i także sztywniejsze. Z tego powodu zaleca się dodanie o jedną czwartą więcej drożdży lub proszku do pieczenia niż zwykle lub niż jest podane w przepisie z mąki pszennej. I jeszcze jedna rada: jeśli będziesz gotować makaron orkiszowy, wody z gotowania na pewno nie wylewaj, ale wykorzystaj ją jako bazę do odżywczej, na przykład warzywnej lub strączkowej, zupy.

Zalety i wady orkiszu

Jak już wspomniano, jedną z największych zalet włączenia orkiszu do ludzkiej diety jest jego łatwa strawność. W starożytnych księgach medycznych można przeczytać, że już w średniowieczu orkisz był zalecany jako “lecnicze zboże”, szczególnie dla osób, które z powodu ciężkiej choroby lub poważnego urazu nie były w stanie nic spożyć. I to właśnie w takich przypadkach podawano im orkisz, który miał w krótkim czasie przywracać siłę i postawić ich na nogi.

Tym „cudownym” przepisem była kasza orkiszowa, która „działała od wewnątrz jak lecznicza maść”. Oto przepis na przygotowanie takiej kaszy:„Weź pełne ziarna orkiszu, ugotuj je w wodzie, dodaj trochę masła lub żółtka jajka dla lepszego smaku i podaj tę potrawę choremu.“

Czy orkisz jest naprawdę cudowny, nie jest pewne, ale z pewnością jest bardzo zdrowy. Ma wysoką zawartość białka, błonnika i niską zawartość tłuszczów (2%). Ponadto są to tzw. nienasycone kwasy tłuszczowe, które wykazują pozytywny wpływ na nasze serce i naczynia krwionośne. Oprócz wymienionych właściwości, orkisz zawiera również magnez, wapń, potas, fosfor, cynk i witaminy z grupy B. Błonnik i tzw. “wolne węglowodany” sprawiają, że jest łatwo strawny. Korzyścią z tego wszystkiego jest wsparcie prawidłowego funkcjonowania ludzkiego układu odpornościowego.

Jedyną „wadą” orkiszu jest stosunkowo wysoka ekonomiczna i czasowa kosztochłonność jego uprawy i przetwarzania. Do ulubionych należy mąka orkiszowa ze sklepów Lidl, Biedronka czy Tesco.

Efekty mąki orkiszowej

• łatwa strawność, wspiera zdrowe trawienie,
• zmniejsza ryzyko niektórych rodzajów raka (np. jelit),
• jest prewencją chorób serca i naczyń,
• zmniejsza ryzyko udarów mózgu i zawałów,
• reguluje poziom cholesterolu i ciśnienia krwi,
• wspiera prawidłowe działanie systemu odpornościowego,
• obniża poziom cukru we krwi, jest odpowiednia dla diabetyków,
• jest pożywieniem dla skóry, włosów, paznokci, stawów i kości.

Włącz orkisz do diety

Smak orkiszu różni się od tego, do którego przywykliśmy w klasycznej mące pszennej. Jest dość wyrazisty i lekko przypomina orzechy. Dobrze jest po prostu się do niego przyzwyczaić. Dla tych, którzy chcą zacząć z orkiszem, polecam na początek mieszać jedną trzecią mąki orkiszowej i dwie trzecie klasycznej białej mąki pszennej. A z czasem zmniejszać ilość białej mąki i stopniowo zastępować ją w coraz większej ilości mąką orkiszową. Przyzwyczaisz się do jej smaku i innych właściwości.

Kuracja oczyszczająca orkiszem

Orkisz jest również wyjątkowym oczyszczaczem jelit. Tę właściwość można wykorzystać w ramach kuracji oczyszczającej, kiedy przez 3 dni jesz wyłącznie gotowany orkisz. Ilość nie jest w żaden sposób ograniczona, jedynym warunkiem jest spożycie płynów w ilości 2 – 3 litrów dziennie, w miesiącach letnich nawet więcej. Jeśli uda Ci się włączyć tę kurację do swojego jadłospisu raz w miesiącu, bardzo szybko zauważysz to na swojej witalności.

Zastosowanie przemysłowe orkiszu

Na świecie orkisz jest wykorzystywany przede wszystkim do produkcji bulguru, makaronów, musli, kaszy, krup, płatków, a także piwa i bezkofeinowego zamiennika kawy, który nawiasem mówiąc, nie jest wcale zły w smaku. Ponadto z mąki orkiszowej wypieka się pieczywo. Chleb orkiszowy jest pyszny i długo pozostaje wilgotny.

Nasi przodkowie przyzwyczajeni byli do nie marnowania żywności ani surowców, a z orkiszem było tak samo. Dlatego możemy się od nich inspirować i wykorzystać łuski ziaren zbożowych jako wypełnienie poduszek dla zdrowszego snu. Są lekkie i doskonale dopasowują się do kształtu ciała. W dawnych czasach wykorzystywano także słomę orkiszową, czyli dawne pokrycie dachowe.

---

Inne ulubione przepisy